Πώς θα δοθεί τέλος στην αυθαίρετη δόμηση (*)

(*) Δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία Πέμπτη 1/8/13

Ρυθμίσεις με σχέδιο για προστασία του δημόσιου συμφέροντος και του περιβάλλοντος

Αρθρο του ΒΑΓΓΕΛΗ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ Ευβοίας

Η αυθαίρετη δόμηση, που απασχολεί από χθες τη Βουλή, αντιμετωπίστηκε για πρώτη φορά ως πρόβλημα από την ελληνική πολιτεία με το Σύνταγμα του 1975 και ως νομοθετική παρέμβαση το 1976 με την εισαγωγή της χωροταξίας και του πολεοδομικού σχεδιασμού στην οικιστική ανάπτυξη της χώρας.

Ως τότε πολεοδομούσαν οι κτηματομεσίτες και οι εργολάβοι, που έβρισκαν με τη συνενοχή της δημόσιας διοίκησης πολλούς τρόπους τσιμεντοποίησης. Για παράδειγμα, με πρόσχημα ότι οριοθετούνται οι προϋφιστάμενοι του 1923 οικισμοί, οικοπεδοποιούσαν ακόμη και δασικές περιοχές σε δήθεν οικισμούς που δεν είχαν συγκροτηθεί ούτε καν το 1960, όπως εμφανίζεται σε αντίστοιχες αεροφωτογραφίες.

Είναι θλιβερό για τη χώρα μας το «προνόμιο» της αυθαίρετης δόμησης, του άναρχου, ανεξέλεγκτου και πλημμελούς σχεδιασμού, που δυστυχώς συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Ομως δεν το θεωρούσαν έτσι από τη γέννησή του οι πολιτικές ηγεσίες των κομμάτων που κυβέρνησαν τη χώρα. Είτε γιατί σε αυτό έβλεπαν τη λύση στο πρόβλημα της λαϊκής στέγης, χωρίς μεγάλο κόστος για το κράτος, είτε γιατί μέσα από τη μαζική οικοδομική αυθαιρεσία των μικροϊδιοκτητών καλλιεργήθηκε μια συνείδηση συνενοχής, είτε γιατί όσοι υποπίπτουν στο αδίκημα της παράνομης δόμησης γίνονται εύκολα πολιτικά και οικονομικά όμηροι.

Η πρώτη απόπειρα αντιμετώπισης της αυθαίρετης δόμησης έγινε με το νόμο 1337/83 του Αντώνη Τρίτση, που πρόσφερε μεν νομική κάλυψη σε ευρύ φάσμα κτισμάτων, αλλά δεν κατάφερε να την εμποδίσει, αφού κατά τη διάρκεια εφαρμογής του νόμου προστέθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες αυθαίρετα προκειμένου να εκμεταλλευθούν τις ευεργετικές διατάξεις. Ακολούθησαν κι άλλες ρυθμίσεις που κι αυτές «κατάφεραν» να δημιουργήσουν κι άλλες γενιές αυθαιρέτων, ενώ ταυτόχρονα το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) προειδοποιούσε για τον παράνομο χαρακτήρα τους.

Το νομοσχέδιο που ψηφίζεται σήμερα στοχεύει κυρίως στην εξουδετέρωση της αναμενόμενης απόφασης του ΣτΕ, που καταργεί ουσιαστικά τον προηγούμενο ν. 4014/2011, και στη διευκόλυνση της ανταπόκρισης περισσότερων αυθαιρετούχων από αυτούς του προηγούμενου νόμου. Και όπως συμβαίνει με όλες τις σχετικές ρυθμίσεις, αναζητείται η κόκκινη γραμμή, που στην προκειμένη περίπτωση αφορά το σύνολο της αυθαίρετης δόμησης στις προστατευόμενες περιοχές και μετά τον Ιούλιο του 2011 στις υπόλοιπες.

Για να γίνει πειστικός ο αρμόδιος υπουργός δεν αρκέστηκε μόνο στην πεπατημένη «βάζουμε εξοντωτικά πρόστιμα και κατεδαφίζουμε άμεσα κάθε νέο παράνομο κτίσμα και όλα όσα δεν δηλωθούν», αλλά προανήγγειλε, προκειμένου να πείσει για την αποφασιστικότητά του όταν σχεδίαζε τη νομοθετική πρωτοβουλία, την πρόθεσή του να αντιμετωπίσει την αυθαίρετη δόμηση και με κατεδαφίσεις. Μάλιστα, ήταν τόσο σίγουρος, που υποσχέθηκε ότι θα προχωρούσε στη θεσμική κατοχύρωση διαγράμματος ροής των κατεδαφίσεων. Κι όταν επιχείρησε το πρώτο βήμα, να κατεδαφίσει ένα από τα 3.300 κτίσματα της περιφέρειας που έχουν καταστεί τελεσίδικα κατεδαφιστέα (ένας μαντρότοιχος σε μια ξενοδοχειακή μονάδα στην Κρήτη, που βρισκόταν εντός της ζώνης του αιγιαλού), εμποδίστηκε από την υπουργό Τουρισμού.

Η αντιμετώπιση της έως τώρα παράνομης δόμησης προαπαιτεί την άμεση καταγραφή των αυθαιρέτων και την κατάταξή τους κατά χρόνο κατασκευής, κατά χρήση γης, κατά παραβατικότητα πολεοδομική και κατά κοινωνικές ανάγκες που καλύπτουν. Η καταγραφή αυτή δεν είναι δύσκολη και μπορούσε ήδη να έχει ενταχθεί στη διαδικασία κατάρτισης του εθνικού κτηματολογίου και των δασικών χαρτών. Η επόμενη κίνηση απαιτεί τη θεραπεία πολλών προβλημάτων, των οποίων η νομιμοποίηση αντίκειται στις διατάξεις του Συντάγματος και τη νομολογία του ΣτΕ, και δεν είναι άλλη από το χωροταξικό και τον πολεοδομικό σχεδιασμό. Βέβαια, σε αυτή την περίπτωση πρέπει να υπάρξει και σαφής δέσμευση για κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης, που αποτελεί τη μήτρα της αυθαίρετης δόμησης, ξεκινώντας από την Αττική, η οποία έχει μετατραπεί ουσιαστικά σε μια τσιμεντούπολη.

Πριν όμως προωθηθούν στη Βουλή προς ψήφιση τέτοιες ρυθμίσεις, πρέπει να γίνουν και όλοι εκείνοι οι νομοθετικοί σχεδιασμοί που θα διασφαλίσουν το δημόσιο συμφέρον και το περιβάλλον, αλλά και θα σταματήσουν τη διαιώνιση της αυθαίρετης δόμησης, που για όλους τους άλλους λαούς της Ε.Ε. είναι αδιανόητη. Το δεύτερο οφείλει να συνοδευτεί και με ένα αυστηρό μήνυμα στην κοινωνία, που δεν είναι άλλο από την κατεδάφιση των κτισμάτων και των κατασκευαστικών υπερβάσεων που άρχισαν να ανεγείρονται παράνομα μετά τον Ιούλιο του 2011, καθώς και αυτών που έχουν κριθεί τελεσίδικα κατεδαφιστέα.