Η αλιεία, πυλώνας ανάπτυξης.

Άρθρο του Βαγγέλη Αποστόλου στην Εφημερίδα των Συντακτών 

(Δημοσιεύτηκε 11.10.2018) 

Η ΑΛΙΕΙΑ ΣΤΗ χώρα μας είναι συνδεδεμένη με την απασχόληση στις νησιωτικές και παράκτιες περιοχές και γι' αυτό το ζητούμενο είναι αν μπορεί να αποτελέσει και πυλώνα ανάπτυξης γι' αυτές τις περιοχές. 

Ασφαλώς και μπορεί και γίνεται αυτή την ώρα, με χρηματοδοτικό εργαλείο τούς κοινοτικούς πόρους ύψους 389 εκατ. ευρώ του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας και Θάλασσας (ΕΠΑλΘ), που με την εθνική συνεισφορά θα ξεπεράσουν τα 523, έχοντας μάλιστα ενεργοποιήσει μέτρα ύψους 250 εκατ. Όμως παράλληλα πρέπει να αντιμετωπιστούν και οι επιπτώσεις από τις περιβαλλοντοκτόνες ανθρωπογενείς λειτουργίες και την κλιματική αλλαγή, που συμβάλλουν καθοριστικά στη δραστική μείωση των ιχθυοαποθεμάτων. 

Για την κλιματική αλλαγή ήδη γίνονται συζητήσεις στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και μάλιστα στο Συμβούλιο Υπουργών Αλιείας έγινε δεκτό το αίτημα της Ελλάδας να ξεκινήσει η συζήτηση και για τις επιπτώσεις των Λεσσεψιανών μεταναστών. Πρόκειται για ψάρια επιθετικά, που έρχονται από την Αφρική λόγω κλιματικής αλλαγής και δημιουργούν προβλήματα τόσο στην αλιεία, όσο και στο θαλάσσιο οικοσύστημα της χώρας μας. 

ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ λειτουργίες απαιτείται πρωτίστως ένας σχεδιασμός που θα στηρίζεται σε αλιευτικά δεδομένα τα οποία θα εξασφαλίζουν την αειφορική διαχείριση. Ηδη η χώρα μας μπήκε σ' αυτή την πορεία, έχοντας ως βασικό εργαλείο το Εθνικό Πρόγραμμα Συλλογής Αλιευτικών Δεδομένων (ΕΠΣΑΔ). 

Είναι αδιανόητο να μιλάμε για βιωσιμότητα ιχθυοαποθεμάτων, για υπεραλίευση και άλλα, όταν δεν έχουμε στοιχεία, μετρήσεις, βιολογικούς και οικολογικούς δείκτες. Για να εξασφαλίσουμε δε τη χρηματοδότησή του μέχρι και το 2020 -και μάλιστα με αύξηση του προϋπολογισμού του λόγω των αυξημένων απαιτήσεων- το εντάξαμε στο ΕΠΑλΘ. 

Το Ινστιτούτο Αλιευτικής Έρευνας (ΙΝΑΛΕ) και το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) έχουν επιφορτιστεί να φέρουν εις πέρας το μεγαλύτερο κομμάτι του προγράμματος και να παραδώσουν άρτια επιστημονικά δεδομένα, ώστε να μπορέσουμε, μαζί με τους αλιείς, να καταστήσουμε την αλιεία στη χώρα μας βιώσιμη και αειφόρο. Ηδη από τα δεδομένα που συλλέγονται υπάρχουν αποφάσεις σε μερικές περιοχές για μείωση των πιέσεων που δέχονται τα αποθέματα. 

ΣΤΗ ΧΩΡΑΣ ΜΑΣ δραστηριοποιούνται περί τα 15.000 αλιευτικά σκάφη, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων (γύρω στο 95%) ανήκει στην παράκτια αλιεία, με κύρια εργαλεία τα δίχτυα και τα παραγάδια. Η αλίευση με αυτά τα σκάφη διέπεται από μια σειρά εθνικών και κοινοτικών διατάξεων και υπάρχει πλήθος χωροχρονικών απαγορεύσεων. 

Ειδικά για τα δυναμικά εργαλεία, που είναι οι μηχανότρατες, τα γριγρι και οι βιντζότρατες πρέπει, σύμφωνα και με τον Κανονισμό της Μεσογείου, να λειτουργούν βάσει διαχειριστικών σχεδίων. Και τέτοια επικαιροποιημένα σχέδια δεν υπήρχαν όταν αναλάβαμε τη διακυβέρνηση της χώρας. 

Αντίθετα βρεθήκαμε στα πρόθυρα της παραπομπής στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια και -δεδομένης της ανάγκης για συλλογή επιπλέον επιστημονικών στοιχείων- αποφασίσαμε τη διενέργεια της απαραίτητης για την έρευνα δοκιμαστικής αλιείας. Γι' αυτό και αναθέσαμε στο ΙΝΑΛΕ να διεκπεραιώσει από κοινού με το ΕΛΚΕΘΕ τη μελέτη «Επικαιροποίηση της επιστημονικής τεκμηρίωσης του Σχεδίου Διαχείρισης της αλιείας με το αλιευτικό εργαλείο γρίπος που σύρεται από σκάφος ή τράτα ή βιντζότρατα». 

ΜΕ ΒΑΣΗ ΑΥΤΗ τη μελέτη εγκρίθηκε ένα διαχειριστικό σχέδιο για τρία χρόνια, με την υποχρέωση της παρακολούθησης και επιβολής νέων διαχειριστικών και περιοριστικών μέτρων εφόσον τα επιστημονικά στοιχεία δείχνουν προς αυτή την κατεύθυνση. 

Αυτό έγινε και με την πρόσφατη απόφαση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων που επιτρέπει τη συνέχιση για ακόμη μία χρονιά της χρήσης του εργαλείου γρίπος που σύρεται από σκάφος ή βιντζότρατα. Βέβαια μπορούσε αυτή η απόφαση, με βάση τα προτεινόμενα για πρώτη φορά μέτρα, να φτάσει μέχρι τη κατάργηση του εργαλείου. 

Όμως όσες αποφάσεις και πρωτοβουλίες κι αν ληφθούν δεν θα μπορέσουμε να καταφέρουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα χωρίς τη συμμετοχή σε αυτή την προσπάθεια όλων όσοι ασχολούνται με την αλιεία. Γιατί δεν είναι μόνο η επαγγελματική πλευρά, για την οποία υπάρχει το νομικό υπόβαθρο για τον έλεγχο και τις υποχρεώσεις της, αλλά και η ερασιτεχνική που σήμερα λειτουργεί χωρίς υποχρεώσεις. Οφείλουν και οι ερασιτέχνες αλιείς να συμβάλουν στη συλλογή αλιευτικών δεδομένων. 

ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΝΣΤΕΡΝΙΣΤΟΥΝ όλοι όσοι εμπλέκονται στον κλάδο ότι δεν υπάρχει μέλλον αν δεν διαφυλάξουν οι ίδιοι τους διαθέσιμους βιολογικούς πόρους και αν δεν καταφέρουν να απαλείψουν τις κακές πρακτικές που εφαρμόζονται σήμερα από μια μικρή μερίδα ερασιτεχνών αλιέων, η οποία πλήττει ανεπανόρθωτα τόσο τα ιχθυοαποθέματα, όσο και το εισόδημα των επαγγελματιών αλιέων. 

Στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων υπάρχει επεξεργασμένη νομοθετική ρύθμιση που αφορά την επαναφορά των ερασιτεχνικών αδειών αλιείας και τη δημιουργία μητρώου ερασιτεχνών. Με αυτόν τον τρόπο θα υπάρξει μια πιο ολιστική προσέγγιση για τη βιωσιμότητα των ιχθυοαποθεμάτων, καθώς σήμερα κανείς δεν γνωρίζει πόσοι είναι οι ερασιτέχνες αλιείς και ποιος ο αντίκτυπός τους στα ιχθυοαποθέματα.