Πώς αντιμετωπίσαμε τις αρνητικές συμφωνίες της Ε.Ε. για τη φέτα

Άρθρο του Βαγγέλη Αποστόλου * 

Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών στις 18/11/2019 

Η ένταξη της φέτας και των άλλων αγροτικών προϊόντων της χώρας μας στις Προστατευόμενες Γεωγραφικές Ενδείξεις στη διμερή συμφωνία Ε.Ε. και Κίνας ήρθε ως αποτέλεσμα μιας προσπάθειας που ξεκινήσαμε ως κυβέρνηση το 2015 και ολοκληρώθηκε το 2018. Στο διάστημα αυτό δόθηκαν πολλές μάχες, σε πολλά φόρα και Συμβούλια Υπουργών, και έφεραν ανάλογο αποτέλεσμα και σε άλλες συμφωνίες, ακόμη και σ’ αυτές όπου υπήρχαν αρνητικά δεδομένα, όπως οι συμφωνίες με τη Ν. Αφρική και τον Καναδά.

Θα σταθώ ιδιαίτερα στις συμφωνίες με τη Ν. Αφρική και τον Καναδά, αν και έχουν κλείσει από το 2014, γιατί εξακολουθούν να είναι στο προσκήνιο της ευρωπαϊκής και κατά συνέπεια της ελληνικής επικαιρότητας, λόγω της κύρωσής τους από τα εθνικά κοινοβούλια των συμβαλλόμενων μερών που εξελίσσεται αυτή την περίοδο. Ας δούμε όμως ποια ήταν τα κατεξοχήν ζητήματα των συμφωνιών που απασχόλησαν και αφορούσαν τη χώρα μας. Τι έχασε, τι κέρδισε, τι περιέσωσε, τι διασφάλισε η Ελλάδα.

Η τελική μορφή της συμφωνίας με τη Ν. Αφρική (SADG) παρουσιάστηκε στα κράτη-μέλη τον Μάρτιο του 2014 και η συμφωνία με τον Καναδά (CETA) τον Οκτώβριο του ίδιου έτους κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής Ε.Ε.-Καναδά στην Οτάβα, όταν μάλιστα η χώρα μας ασκούσε την προεδρία της Ε.Ε. με τη συγκυβέρνηση Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ. Ετσι λοιπόν υποχρεωθήκαμε να διαχειριστούμε αυτές τις συμφωνίες, έχοντας μπροστά μας ειλημμένες αποφάσεις και de facto καταστάσεις στις οποίες είχαν δυστυχώς συναινέσει οι προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις.

Από την πρώτη στιγμή έγινε καθαρό στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ότι για την Ελλάδα το κατεξοχήν διακύβευμα στις συμφωνίες αυτές βρισκόταν στην αντιμετώπιση του αγροτικού τομέα. Τι θα γινόταν με την προστασία των Προϊόντων Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) και Γεωγραφικών Ενδείξεων (Γ.Ε.) και κυρίως με τη φέτα, για τα οποία δεν προβλεπόταν η ίδια προστασία με τα άλλα αντίστοιχα των υπόλοιπων χωρών της Ε.Ε.

Το μεγάλο πρόβλημα ήταν ότι στις χώρες αυτές χρησιμοποιούσαν ήδη ανενόχλητοι ονομασίες ελληνικών ΠΟΠ και ΠΓΕ. Στη νοτιοαφρικανική αγορά για παράδειγμα υπήρχαν τουλάχιστον από το 1975 τυριά που κυκλοφορούσαν με την ονομασία «φέτα» και ουσιαστικά έχουν δημιουργήσει τη ζήτηση για το συγκεκριμένο τυρί όλα αυτά τα χρόνια. Μάλιστα ένα τέτοιο τυρί από αγελαδινό γάλα έχει βραβευτεί στη Ν. Αφρική για την ποιότητά του σε διαγωνισμό γεύσης το 1995!

Οι συγκεκριμένες συμφωνίες πάσχουν σε δύο βασικά ζητήματα: Πρώτον, δεν απαγορεύουν τη χρήση του όρου «φέτα» σε επιχειρήσεις που διακινούσαν στην εσωτερική αγορά, και μάλιστα με δυνατότητα να το πράττουν εις το διηνεκές, οποιοδήποτε λευκό τυρί, από αγελαδινό γάλα κυρίως, και δεύτερον, οι επιχειρήσεις που θα ενδιαφερθούν να κυκλοφορήσουν ένα τέτοιο προϊόν στο μέλλον θα μπορούν να το ονομάζουν feta made in Canada ή feta South Africa, αν προέρχεται από αιγοπρόβειο γάλα ή «τύπου φέτα», «στιλ φέτα», «είδους φέτα» κ.λπ., αν προέρχεται από οποιοδήποτε άλλο γάλα. Συνεπώς, παγιωνόταν η κατάχρηση του όρου «φέτα» από όλες τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στις δύο χώρες.

Από τα πρώτα ζητήματα στα οποία δώσαμε ιδιαίτερο βάρος με την ανάληψη των καθηκόντων στο υπουργείο ήταν η στήριξη της αιγοπροβατοτροφίας. Γι’ αυτό και στο πρώτο κιόλας Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας, τον Μάρτιο του 2015, σε παρέμβασή μας αναφερθήκαμε στις συγκεκριμένες συμφωνίες, τονίζοντας μεταξύ άλλων ότι δεν μπορεί να γίνουν αποδεκτές τόσο από την ελληνική κοινωνία όσο και από το ελληνικό κοινοβούλιο. Υπήρξαν αλλεπάλληλες συναντήσεις με τον επίτροπο Γεωργίας κ. Hogan, τόσο στα Συμβούλια Γεωργίας όσο και κατ’ ιδίαν, δηλώνοντας ξεκάθαρα ότι τα αποτελέσματα αυτής της συμφωνίας είναι εξαιρετικά δυσμενή για τη χώρα μας.

Η επιμονή αυτή και η διαπραγματευτική αποφασιστικότητα οδήγησαν στο να πετύχουμε σημαντικά πράγματα σε ένα παιχνίδι που ήταν χαμένο. Αποδεχθήκαμε τελικά την προσωρινή έναρξη των συμφωνιών αυτών, αφού όμως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έλαβε ρητά υπόψη τις ανησυχίες της Ελλάδας για τις Γ.Ε. και δεσμεύτηκε να επιτύχει το καλύτερο δυνατό επίπεδο προστασίας στις καταχωρισμένες Γεωγραφικές Ενδείξεις της Ένωσης στις τρέχουσες ή μελλοντικές διαπραγματεύσεις εμπορικών συμφωνιών εντός πέντε (5) ετών από την έναρξη ισχύος τους.

Επίσης, και αυτό είναι πολύ σημαντικό, η Επιτροπή δεσμεύτηκε εντός της μεταβατικής περιόδου να αρχίσει τη διαδικασία αναθεώρησης των συμφωνιών, με σκοπό την επίτευξη για όλες τις Γ.Ε. της Ε.Ε. που περιλαμβάνονται σε αυτές, συμπεριλαμβανομένης της «φέτας», του ιδίου επίπεδου προστασίας. Δηλαδή με απλά λόγια, με τη λήξη της μεταβατικής περιόδου των 5 χρόνων, δεν θα χρησιμοποιείται ο όρος φέτα σε κανένα προϊόν της Νότιας Αφρικής και του Καναδά.

Οι παραπάνω δεσμεύσεις δεν είναι απλά λόγια, αλλά εμπεριέχονται ως παράρτημα στις συμφωνίες. Ας σημειωθεί, δε, ότι στην τελευταία συνάντηση υπήρξαν κοινές δηλώσεις-δεσμεύσεις και μεταξύ Γερμανίας και Καναδά. Ποιο είναι τώρα το κρίσιμο ζήτημα; Χρειάζεται επαγρύπνηση και ανάληψη πρωτοβουλιών ώστε ο μεταβατικός χρόνος να αξιοποιηθεί για τη μετατροπή των συμφωνιών σε συμφωνίες πλήρους προστασίας των αγροτικών μας προϊόντων.

Δεν πρέπει να χαθεί αυτό που κερδίσαμε και το οποίο ανοίγει τον δρόμο για οριστική αποκατάσταση όχι μόνο στις συγκεκριμένες συμφωνίες, αλλά και στις μελλοντικές. Βρεθήκαμε μπροστά σε τετελεσμένα, πετύχαμε πολλά και μάλιστα σε μια περίοδο που ήμασταν μόνοι μας εν τη ερήμω, εν γη ανύδρω.

*Bουλευτής ΣΥΡΙΖΑ και πρώην υπουργός