Άρθρο του Βαγγέλη
Αποστόλου στην Αυγή της Κυριακής (*)
(Δημοσιεύτηκε την Κυριακή
17 Μαρτίου 2019)
Σημαντική η συζήτηση που έγινε την περασμένη εβδομάδα στη Βουλή για το δημογραφικό, αλλά δεν πρέπει να μείνουμε μόνο σ' αυτή. Χρειάζεται να δούμε και επιμέρους παραμέτρους, τόσο στα αίτια όσο και στην αντιμετώπισή τους.
Θα σταθώ ιδιαίτερα στις επιπτώσεις που είχε στο πρόβλημα η απουσία πολιτικών στήριξης της υπαίθρου τη μεταπολεμική περίοδο, ενώ την ίδια περίοδο υπήρχαν δύο προκλήσεις για τους κατοίκους της, που οδήγησαν στη μετανάστευση ένα μεγάλο μέρος του ενεργού αγροτικού κόσμου. Η πρώτη ήταν η βελτίωση του επιπέδου ζωής στα αστικά κέντρα και η δεύτερη η αναζήτηση απασχόλησης τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Η μετακίνηση αυτή έφερε ως αποτέλεσμα την εγκατάλειψη των αγροτικών περιοχών, αλλά και την ανάγκη κάλυψης των αναγκών σε εργατικά χέρια στην αγροτική δραστηριότητα. Η λύση όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλη την Ευρώπη ήρθε από τους οικονομικούς μετανάστες, η ενσωμάτωση των οποίων, ιδιαίτερα τη δεκαετία του 1990, συνέβαλε σημαντικά και στη βελτίωση της εικόνας του δημογραφικού.
Όμως υπήρξε και μια άλλη επίπτωση, πολύ αρνητική αυτή, η αλλαγή των οικογενειακών στερεοτύπων για το μέγεθος της οικογένειας. Οι πολύτεκνες οικογένειες της επαρχίας, που αποτέλεσαν τη βασικότερη πηγή ζωής στη χώρα μας εδώ και χρόνια αποτελούν παρελθόν, αφού η μείωση του πληθυσμού στην επαρχία συνοδεύτηκε με την εξαφάνιση των πολυμελών οικογενειών. Κι αυτό που τελικά ήρθε, με χαρακτηριστικά πολύ επικίνδυνα, είναι η γήρανση του αγροτικού κόσμου. Το 32% των Ελλήνων αγροτών είναι ηλικίας άνω των 65 ετών και μόλις το 5% κάτω των 35 ετών. Ακόμη και σε αυτό το 63% των παραγωγών, που είναι από 35 έως 64 ετών, η πλειονότητα ξεπερνά τα 55 χρόνια.
Ανάλογο πρόβλημα με την επαρχία δεν έχει μόνο η χώρα μας, έχουν όλες σχεδόν οι χώρες της Ευρώπης. Για την αντιμετώπισή του εφαρμόζονται μέχρι σήμερα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη - μέλη, στο πλαίσιο του Ταμείου Συνοχής, πρόσθετα κίνητρα για επενδύσεις και χορηγούνται ενισχύσεις για την είσοδο νέων αγροτών στον χώρο. Πάνω από 300 εκατ. ευρώ θα διατεθούν συνολικά για τη συγκεκριμένη δράση αυτήν την περίοδο και οι νέοι αγρότες που θα ενταχθούν θα φτάσουν τους 16.000, λαμβάνοντας ως εφάπαξ ενίσχυση από 17.000 έως 22.000 ευρώ ο καθένας.
Η χώρα μας, εκτός της συμμετοχής της στο προηγούμενο μέτρο, αλλά και των γενικών μέτρων και ενισχύσεων που έχει πάρει για το δημογραφικό, προχώρησε και στη λήψη επιπλέον ειδικών μέτρων φορολογικού και επενδυτικού χαρακτήρα για τις ορεινές, τις νησιώτικες και τις απομονωμένες περιοχές.
Θετικά μέτρα, αλλά δεν αρκούν. Απαιτείται μια συντονισμένη και ολοκληρωμένη αντιμετώπιση που να στοχεύει στην παραμονή, μέσα από τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων και στην παροχή καλύτερων οικονομικών ευκαιριών σε όσους θέλουν να επιστρέψουν στα χωριά τους.
Εξάλλου η καθιέρωση του Ταμείου Συνοχής ως βασικό εργαλείο υπεράσπισης της περιφερειακής συνοχής έχει στους βασικούς του στόχους την αντιμετώπιση της εγκατάλειψης και ερημοποίησης της υπαίθρου Ευρώπης.
Ανάλογα προγράμματα εισδοχής των νέων στη γεωργία έχουν υλοποιηθεί στη χώρα μας και τις προηγούμενες προγραμματικές περιόδους, τα αποτελέσματά τους όμως ήταν αποκαρδιωτικά, αφού οι οκτώ στους δέκα εγκατέλειψαν τον κλάδο τον δεύτερο και τρίτο χρόνο, όταν ήταν υποχρεωμένοι να λειτουργούν με τις δικές τους δυνάμεις. Κι αυτοί που συνέχισαν κρατήθηκαν στον χώρο γιατί συνέχισαν τη δραστηριότητα που ασκούσαν οι γονείς τους.
Γι' αυτό, πέραν αυτού του είδους των επενδύσεων και των ενισχύσεων, χρειάζονται και παρεμβάσεις, τέτοιες και τόσες που να υπηρετούν την κοινωνική συνοχή, δηλαδή να μπορεί ο κάτοικος της υπαίθρου να συγκρίνει το επίπεδο της ζωής του, τόσο από πλευράς εισοδήματος όσο και από πλευράς συνθηκών διαβίωσης, με αυτό των κατοίκων των αστικών περιοχών.
Και στην παράμετρο αυτή τα βασικότερα εργαλεία είναι οι τομείς εκείνοι που μπορούν να υπηρετηθούν, αλλά και να διασφαλίζουν ένα επαρκές ή και συμπληρωματικό εισόδημα. Κι αυτοί είναι ο αγροτοδιατροφικός και ο αγροτοτουριστικός τομέας.
Η προώθηση και στήριξη των μικρών και μεσαίων αγροτοδιατροφικών εκμεταλλεύσεων, οι οποίες, χάρη στη χρήση παραδοσιακών τεχνικών και μεθόδων παραγωγής, αξιοποιούν με ολοκληρωμένο και βιώσιμο τρόπο τους φυσικούς πόρους, όπως τα λιβάδια και τα διάφορα είδη κτηνοτροφικών καλλιεργειών, παράγουν προϊόντα με ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά και με ζήτηση μεγάλη στην αγορά.
Ο αγροτουρισμός αποτελεί μια αναπτυξιακή δραστηριότητα μέσα από τη βιωματική γνωριμία με τον τρόπο λειτουργίας της ελληνικής αγροτικής οικογένειας. Σημαίνει τη γνωριμία με τα πολιτισμικά στοιχεία μιας περιοχής, μέσα από την οργάνωση επισκέψεων σε ιστορικά και λοιπά τοπικά αξιοθέατα, καθώς και τη συμμετοχή σε υπαίθριες δραστηριότητες αναψυχής.
Μπορούν λοιπόν οι περιοχές αυτές της υπαίθρου να συμβάλουν στην αναστροφή ή τη μείωση της συρρίκνωσης του πληθυσμού τους, αρκεί να εκμεταλλευτούν αυτές τις δυνατότητες.
Χρειάζονται βοήθεια. Χρειάζεται πρωτίστως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει μια στρατηγική για το δημογραφικό πρόβλημα η οποία θα δίνει προτεραιότητα στις περιοχές αυτές και στις συγκεκριμένες δραστηριότητες, προκειμένου να διαμορφωθούν οι συνθήκες εκείνες που θα διευκολύνουν την ικανοποιητική εξισορρόπηση επαγγελματικής και προσωπικής ζωής σε αυτούς που θέλουν να μείνουν στις ρίζες τους.
Πρέπει επίσης να υπάρξει και ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των ευρωπαϊκών αλλά και των εθνικών κονδυλίων, που διατίθενται στις ορεινές και νησιωτικές ώστε να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητά τους στην υπηρέτηση της συνοχής, που ταυτόχρονα σημαίνει και την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου